Hoe innovatie-ecosystemen burgerparticipatie bevorderen met behulp van opkomende technologieën in Portugal, Spanje en Nederland

Bijlage B. Een blik op het grensoverschrijdende ecosysteem op Europees niveau

Hoewel het project is verankerd in Portugal, Spanje en Nederland, strekken netwerken voor innovatie op het gebied van burgerparticipatie zich uit over de grenzen. Verkennend deskresearch werd gecombineerd met een onlineworkshop waarbij belangrijke actoren die werken aan burgerparticipatie op het niveau van de Europese Unie werden betrokken om te beginnen een beter beeld te krijgen van de grensoverschrijdende dynamiek.

Organisaties met een internationaal bereik zoals het International Observatory on Participatory Democracy (IOPD), het Open Government Partnership en het Kenniscentrum voor participatieve en deliberatieve democratie van het JRC bieden platforms voor grensoverschrijdende kennisuitwisseling en capaciteitsopbouw op het gebied van burgerparticipatie. Internationale projecten stimuleren innovatie en testen op het gebied van burgerparticipatie. Zo wordt met Phoenix, een project dat door Horizon 2020 van de EU wordt gefinancierd om contextspecifieke participatieve methodologieën voor groene transities te testen, een multidisciplinaire groep van 15 partners bijeengebracht, waaronder het Centre for Social Studies van de Universiteit van Coimbra, Oficina en Onesource in Portugal, de Spaanse hoge raad voor wetenschappelijk onderzoek (CSIC) en het University College Groningen in Nederland.

Op basis van bovenstaande bronnen geeft Tabel A B.1 een overzicht van de belangrijkste factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling en het gebruik van technologie voor participatie op Europees niveau en het effect ervan op dit transnationale ecosysteem van actoren.

Tabel A B.1. Factoren die zijn geïdentificeerd door deelnemers aan grensoverschrijdende workshops

Factoren	Effecten
Politieke wil en openheid van beleidsmakers	De meeste participatieprojecten komen voort uit de politieke wil om ze op te zetten. Steun van de overheid is een enorme stimulans. Het betrekken van burgers houdt echter, ten minste deels, in dat de keuze aan hen wordt gelaten, dat er macht verloren gaat; dit is een uitdaging voor hiërarchische, top-down beleidsvormingsprocessen.
Wettelijke vereisten	Een vereiste en mandaat om burgerparticipatie uit te voeren (soms via regelgeving) heeft een diepgaand positief effect op de vraag naar technologie voor burgerparticipatie.
Succesvolle voorbeelden	Het goede voorbeeld geven vergroot de vraag naar het gebruik van technologie bij burgerparticipatie.
Capaciteiten van de publieke sector	De publieke sector moet capaciteiten opbouwen om technologische oplossingen toe te passen.
Duurzaamheid van initiatieven voor burgerparticipatie	Participatie-initiatieven worden vaak in één keer uitgevoerd, wat betekent dat er weinig mogelijkheden zijn voor het aanbod om hun diensten aan te bieden en via iteraties te verbeteren.
Financiering en inkoop	Het uitvoeren van door technologie mogelijk gemaakte participatieprojecten is duur en de financiering is vaak beperkt, wat leidt tot concurrentie om middelen. Overheidsopdrachten zijn vaak niet geschikt voor grensoverschrijdende samenwerking en bemoeilijken de deelname van buitenlandse actoren.
Digitale infrastructuur	Hoge technische infrastructuur en toegang in de EU minimaliseren technische problemen. Veel overheden beschikken echter niet over de infrastructuur om participatieve oplossingen onder te brengen.
Normen en interoperabiliteit	Technologienormen maken het gemakkelijker om grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden tot stand te brengen en vereenvoudigen de afstemming tussen de actoren.
Professionalisering van de sector	Aanbieders zijn steeds beter georganiseerd en geïnstitutionaliseerd, wat samenwerking gemakkelijker maakt.
Concurrentie om talent	Organisaties die technologie voor burgerparticipatie ontwikkelen, kunnen op het gebied van salaris niet met grote techbedrijven concurreren om talent.
Bereidheid tot innovatie	Het testen en toepassen van nieuwe technologieën voor participatieoplossingen is moeilijk omdat overlegprocessen vaak met traditionele methoden worden uitgevoerd en er niet altijd bereidheid is om iets nieuws te proberen.
Democratische geletterdheid onder burgers	Burgers, vooral jongeren, begrijpen vaak niet goed hoe democratie en participatie werken.
Digitale geletterdheid onder burgers	Lage digitale vaardigheden, vooral van ouderen, betekent weinig stimulansen om technologische participatieprojecten op te zetten.
Participatiecultuur	Bij beleid met een traditie van burgerparticipatie wordt vaker de toepassing van technologie om met burgers in contact te komen, overwogen.

Bron: OESO op basis van input van de virtuele workshop (3 juli 2024).